Tradycyjne litewskie krzyże to unikatowe dzieła łączące w sobie elementy architektury, rzeźby, sztuki kowalskiej, a nieraz również malarstwa prymitywnego. W ich zdobnictwie często spotyka się ornamenty roślinne z czasów archaicznych, „słoneczka” lub „ptaki” jako motywy Drzewa Życia.

Krzyże zwykle stawia się na grobach zmarłych, także w podzięce za doznane łaski. Na Litwie krzyże stawiane były również w tych okresach histotrii kraju, kiedy zabraniały tego okupacyjne władze Cesarstwa Rosyjskiego (II połowa XIX w.), a następnie Związku Radzieckiego (lata pięćdziesiąte-osiemdziesiąte XX w.). Z tej właśnie przyczyny już w końcu XIX w. te swoiste pomniki stały się jedną z form wyrazu tożsamości narodowej i obok znaczenia religijnego i obyczajowego stały się symbolem narodowym.

Góra Krzyży pod Szawlami, gdzie od XIX w., z pewnymi przerwami, stawiane są krzyże z prośbą o łaski i w podzięce za nie, jest chyba jedynym takim miejscem na świecie. Obecnie jest tu ponad 20 000 krzyży – zarówno wspaniałych dzieł artystycznych, jak i skromnych drewnianych krzyży. Stoi tu także krzyż ofiarowany przez papieża Jana Pawła II, który odwiedził Litwę w 1993 r.

Rzeźbienie krzyży – unikatowe litewskie rzemiosło ludowe w 2001 r. zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Bibliografia: "Krzyże litewskie. Adomas Varnas"