Kanał Augustowski jest bardzo znaną wizytówką miasta Augustów. Przybywając na Podlasiu warto zarezerwować sobie czas na rejs po jeziorach i rzekach, które połączone są Kanałem Augustowskim podczas, których można sprawdzić myśl technologiczną XIX wieku. Kanał jest drogą wodną łączącą dopływy Wisły z Bałtykiem poprzez dopływy Niemna z pominięciem dolnego biegu Wisły.
Â
Długość kanału: 101 km (82 km w granicach Polski)
Śluzy: 18 (14 w granicach Polski, 3 na Białorusi, przez jedną - Kurzyniec - przebiega granica polsko-białoruska). Rozróżnić można 16 śluz jednokomorowych, 1 śluza trzykomorowa - Paniewo, jedna śluza czterokomorowa - Niemnowo)
Różnica poziomów pomiędzy zbiornikami: od 0,9 metra do 9,8 metra
Główne rzeki kanału: Netta, Czarna Hańcza
Â
Historia kanału
Kanał Augustowski był największą inwestycją Królestwa Polskiego XIX wieku. Na skutek wojny celnej pomiędzy Królestwem Polskim i Rosją a Prusami, Królestwo Polskie miało utrudniony dostęp do Bałtyku i tym samym został uniemożliwiony import i eksport towarów. Sytuacja ta skierowała uwagę rządów polskiego i rosyjskiego na możliwość wykorzystania wodnego transportu śródlądowego w szerszym zakresie. Cała droga miała składać się z dwóch części: Kanału Augustowskiego - po stronie polskiej i Kanału Windawskiego – po stronie rosyjskiej.
Z inicjatywy Ministra Skarbu Księcia Franciszka Ksawerego Druckiego – Lubeckiego wiosną 1823 roku Ignacy Prądzyński rozpoczął prace nad projektem Kanału Augustowskiego, który miał połączyć dorzecze Narwi z Niemnem. Dla utrzymania odpowiedniego poziomu wody zaprojektowano śluzy oraz wiele upustów i jazów. Zabudowa naziemna przewidywała domy dla służby kanałowej przy każdej śluzie, upustach i mostach zwodzonych. Zaprojektowano mosty stałe na jazach, a zwodzone i podnoszone na kanale.
Prace rozpoczęto w lipcu 1824 roku od regulacji koryt Biebrzy i Netty, usypania wałów i utworzenia dróg holowniczych. Aby nie tracić czasu i równocześnie pieniędzy na transport, wzdłuż trasy kanału przygotowano równocześnie 2 cegielnie (jedną w Augustowie, drugą – na Hańczy). Żelaza kutego i lanego dostarczała huta Karola Brzostowskiego w Krasnymborze. Powstały warsztaty kowalskie, ślusarskie, stolarskie, co przyczyniło się do znacznego ożywienia gospodarczego regionu. Opracowano technologię produkcji sztucznego wapna wodoodpornego, które zapewniło niezwykłą twardość i wytrzymałość elementów murowanych.
Wznoszenie kamienno - ceglanych śluz rozpoczęto w połowie 1825 roku. Cykl budowy jednej nie przekraczał dwóch lat. Zadbano o to, by były one jednocześnie praktyczne i estetyczne. Na zewnątrz wykładano je czerwoną, wzmocnioną cegłą, łącząc z białym piaskowcem, co nawiązywało symbolicznie do barw narodowych. W miarę rozwoju budowy powstały odcinki, którymi kierowali poszczególni oficerowie inżynierii. Jednocześnie w pracach uczestniczyło od 5 do 7 tysięcy ludzi. Do dziś prawie na każdej śluzie zachowała się tabliczka ze stopniem i nazwiskiem kierownika oraz datą jej budowy. Wyjątek stanowią Gorczyca i Niemnowo, gdzie tablice zaginęły prawdopodobnie podczas renowacji.
Wybuch powstania listopadowego spowodował przerwę w budowie w momencie, gdy inwestycja była prawie ukończona. Prace wznowiono w 1833 roku. Budowę ostatecznie ukończono w 1838 roku i w 1839 otwarto żeglugę na kanale. Postępujące prace i determinacja budowniczych zmusiły rząd pruski do obniżenia ceł, co podważyło pierwotne znaczenie kanałów. Ostatecznie Kanał Augustowski nie był eksploatowany jak zakładano.
Dzieje Kanału Augustowskiego można poznać w Dziale Historii Kanału Augustowskiego Muzeum Ziemi Augustowskiej, które zlokalizowane jest w zabytkowym domku z XIX w. w tzw. zwanym Dworkiem Prądzyńskiego (ul. 29 go Listopada 5a w Augustowie). Obecnie jest wykorzystywany jako malowniczy szlak wodny.
Â
Â
Â
Artykuł powstał przy współpracy z Wydziałem Strategii , Rozwoju i Promocji Miasta Augustów oraz CIT Augustów.
Zdjęcia: augustow.eu
nastÄ™pna » |
---|