Zabytkowa Łomża to piękne miasto położone nad Narwią ze względu na swoją historię oferuję wiele zabytkowych atrakcji. Każda wolna chwila spędzona w tym mieście dostarcza niezapomnianych wrażeń podczas spacerów po Starym Rynku  na którym znajduje się Ratusz lub Ogrodzie Spacerowym. Zachęcamy do dokładnego zapoznania się z zabytkami w Łomży.

Stary Rynek i Ratusz

Podobnie jak dawniej jest prostokątnym placem, z którego wszystkich rogów wychodzą prostopadłe ulice. Głównym budynkiem Starego Rynku jest ratusz. Pierwotny ratusz znajdował się pośrodku rynku. Obecny usytuowany jest w części wschodniej. Został wybudowany w latach 1822-1823 wg projektu architekta Aleksandra-Groffe, przebudowywany w II połowie XIX i XX w.

Budowla piętrowa, klasycystyczna, na planie prostokąta. Fasada jest pięcioosiowa. Część środkowa jednoosiowa, zryzalitowana przechodzi w czworoboczną wieżyczkę. W porównaniu z dawną zabudową Rynku nie ma Synagogi oraz klasycystycznych kamieniczek z XIX w. w południowej części, na miejscu których wybudowano w latach 50-tych pseudobarokowe kamieniczki z podcieniami wg projektu Urszuli i Adolfa Ciborowskich. Przez 30 lat był tu niewielki skwer. Kilka lat temu powrócono do pierwotnego wyglądu Rynku.

Ogród Spacerowy

Park otoczony ulicami: Wojska Polskiego, Ogrodową, Nowogrodzką i Glogera. Został założony w 1842 r. jako miejski ogród spacerowy. Początkowo ogród nie był ogrodzony, tylko okopany jednak w połowie XIX w. Kasa Ekonomiczna Łomży ogłosiła przetarg na wykonanie ogrodzenia, ale tylko od frontu. W dziesięć lat później, w 1863 r. poszerzono aleje, zasadzono nowe krzewy i drzewa, postawiono nowe ławki, w końcu zrobiono ogrodzenie. W ogrodzie znajdowały się drewniane altany. Ogród miejski był nie tylko miejscem spotkań towarzyskich mieszkańców miasta, ale również imprez rekreacyjnych i dobroczynnych. Obecnie w centralnym miejscu parku znajduje się pomnik niezwykle zasłużonego przyrodnika, autora „Flory Polskiej" Jakuba Wagi (1800-1872), wg projektu Ferdynanda Jarochy.

Ulica Dworna

W XVI wieku prowadziła do zamku. Została uregulowana w latach dwudziestych XIXw. Ze względu na przeznaczenie stawianych tam budynków można ją było określać jako ulicę „finansowo-bankową".  Od ulicy Parnej w dół, po lewej stronie stały: na rogu ul. Sadowej i Dwornej (obecnie m. in. księgarnia) od 1909 roku mieściła się Szkoła Handlowa Męska, dalej Kasa Przemysłowców Łomżyńskich (1909 r.) — obecnie siedziba Sądu Wojewódzkiego, Bank (1912 r.) — do dziś siedziba banków NBP i PBI, Bank dla Handlu i Przemysłu -— obecnie siedziba Banku Gospodarki Żywnościowej. Do połowy XIX wieku ulica stanowiła granicę strefy budowlanej Starego Miasta. Do początku lat 60-tych obecnego stulecia dochodziła, przez Plac Pocztowy, do ulic Wojska Polskiego i Nowogrodzkiej.

Bank Państwa, ul. Dworna

Budynek, wg projektu Feliksa Łowickiego, wzniesiono w latach w 1910-1912 jako siedzibę Oddziału Banku Państwa Rosyjskiego. Bank, wybudowany w stylu neorenesansowym na planie prostokąta, jest trzykondygnacyjny, z wysokimi suterenami oraz niższymi łącznikami po bokach. Obecnie jest siedzibą Kredyt Banku S.A. Oddział w Łomży. Wewnątrz zachowały się sztukaterie i stolarka z czasów budowy, jak również klatka schodowa z żeliwnymi, ozdobnymi poręczami. Fasada jest siedmioosiowa, w trzeciej, wyższej dzielona jest jońskimi pilastrami, między nimi wielkie, arkadowe okna. Dachy są dwuspadowe.

Plac Pocztowy

W 1838 r. wytyczono nowy Plac Poprawczy, zwany następnie Placem Pocztowym. Głównym budynkiem jest poczta zbudowana w latach 1843-44, najprawdopodobniej według projektu Ludwika Jocza. Budynek neoklasycystyczny postawiony na planie prostokąta, z dwoma piętrowymi pawilonami po bokach. Fasada korpusu jest dzielona pilastrami. Początkowo był to budynek dwukondygnacyjny, trzecią dobudowano w 1912 r. Obok poczty (na pocztówce po prawej stronie) stał budynek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Plac Pocztowy, jak widać na pocztówce, był bezpośrednim przedłużeniem ul. Dwornej.

Pałac Biskupi, ul. Sadowa

Wewnątrz wiele interesujących zabytków: obrazy barokowe, z końca XIX w., portrety biskupów diecezji wigierskiej, grafiki, meble neobarokowe, krzyże ołtarzowe.

Pałac Biskupi czasy teraźniejsze

Gimnazjum Męskie przy Placu Kościuszki

Gimnazjum zostało wzniesione między 1898 a 1906 r. wg projektu architekta Feliksa Nowickiego, w stylu neorenesansowym. Korpus główny jest trzykondygnacyjny, pięcioosiowy, zryzalitowany a skrzydła boniowane, dwukondygnacyjne. W fasadzie korpusu trzy wielkie arkadowe okna. Wcześniej na tym placu stało gimnazjum, które stanowiło fragment zabudowań pierwotnego kolegium jezuickiego, pochodzącego z fundacji Ewy Szembekowej.Po wyburzeniu w 1898 roku dawnej siedziby kolegium jezuickiego, w 1900 roku oddano do użytku nowy budynek wg projektu architekta Feliksa Nowickiego. Po wkroczeniu do Łomży Niemców w 1915 roku była to siedziba gubernatora niemieckiego. Po zakończeniu I wojny światowej mieściło się tu Gimnazjum Żeńskie. Budynek ten po wojnie zawsze związany był ze szkolnictwem. Mieściło się tu Liceum Pedagogiczne, Zespół Szkół Budowlanych. Oddział Zamiejscowy Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, Liceum Plastyczne. Obecnie siedziba II Liceum Ogólnokształcącego.

Absolwentami Gimnazjum Męskiego byli m. in. Bohdan Winiarski (przewodniczący Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze) i Adam Chętnik (regionalista, etnograf), Edward Ciborowski (architekt).

Gimnazjum Żeńskie przy ul. Bernatowicza

Budynek, wg projektu Feliksa Łowickiego, oddano do użytku w 1914 roku. Po I wojnie światowej mieściło się tu gimnazjum męskie. Budynek jest wczesnomodernistyczny, trzykondygnacyjny, przez cały okres swej historii związany ze szkolnictwem. Od roku szkolnego 1917/1918 był siedzibą Gimnazjum Męskiego. Początkowe Gimnazjum Żeńskie, następnie siedziba Gimnazjum Męskiego, obecnie Zespołu Szkół Ogólnokształcących.

W swej tradycji szkoła nawiązuje do kolegium jezuickiego i pijarskiego. W czasach Komisji Edukacji Narodowej szkoła pijarska była zaliczana do najlepszych w Polsce.

Artykuł powstał przy współpracy z Urzędem Miejskim w Łomży

Tekst i zdjęcia: www.lomza.pl