There was a problem loading image http://www.pkpk.wrotapodlasia.pl/pl/przyroda/60eeac11408c971/var/resources/145/225/4/zubrPJ.JPG
Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej im. Profesora Witolda Sławińskiego został powołany w 1988 r. w celu zachowania najcenniejszych walorów tego terenu. Jest największym obszarem chronionym województwa podlaskiego i jednym z największych w Polsce. Wykazuje sporo cech naturalności z ekotypem sosny supraskiej, urozmaiconą rzeźbą terenu, licznymi źródliska i bogatym światem ptaków. Oprócz wspaniałej przyrody Puszcza ma do zaoferowania liczne walory kulturowe i pamiątki historii.
Park zajmuje obszar lasów i dolin rzecznych o powierzchni 74.447 ha i jest otoczony strefą ochronną tzw. otuliną o powierzchni 52.255 ha, poprzez co jest drugim co do wielkości parkiem krajobrazowym w Polsce i liczy ponad 126 tys. ha. Celem Parku jest ochrona i zachowanie zasobów przyrodniczych, walorów kulturowych i historycznych Puszczy Knyszyńskiej, a także stworzenie warunków do prowadzenia działalności naukowej i dydaktycznej oraz rozwijanie turystyki kwalifikowanej i wypoczynku. Najstarszym drzewem parku jest dąb szypułkowy, którego wiek szacuje się na ok. 470 lat. Rośnie on na nadrzecznej łące niedaleko wsi Dworzysk. Najgrubsza jest lipa w Suchym Hrudzie, której obwód mierzony na wys. 130 cm wynosi ponad 720 cm.
Historia Puszczy Knyszyńskiej
Puszcza Knyszyńska jest pozostałością po ogromnym, zwartym kompleksie puszczańskim na pograniczu Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przyspieszenie kolonizacji w XVI - XVIII w. doprowadziło do znacznego skurczenia się powierzchni leśnej na rzecz terenów rolniczych. Wówczas to ukształtował się w przybliżeniu zasięg dzisiejszej Puszczy Knyszyńskiej. Przez długie wieki głównym bogactwem lasów puszczańskich była zwierzyna łowna i produkty bartnictwa. Pozyskanie drewna, które z czasem stało się głównym bogactwem lasów, odbywało się tutaj w niewielkim zakresie, który umożliwiał naturalne odnawianie się puszczańskich zasobów.
Istotne zmiany przyniósł dopiero wiek XIX, kiedy wraz ze wzmożoną eksploatacją lasów pojawiła się konieczność prowadzenia gospodarki leśnej opartej między innymi na sztucznych zalesieniach. W Puszczy Knyszyńskiej największe przekształcenia rozpoczęły się w 1914 r. Okupacyjne wojska niemieckie prowadziły wyrąb lasów na niespotykaną dotąd skalę. Zbudowano w puszczańskich miejscowościach wiele tartaków, poprowadzono sieć kolejek leśnych przeznaczonych do wywozu drewna. Szacuje się, że w latach 1915-1918 wycięto zrębami zupełnymi ponad 10 tys. hektarów lasu - najstarszych i najwartościowszych fragmentów puszczy. Również po odzyskaniu niepodległości prowadzono intensywną eksploatację drewna. Powierzchnię zrębów zupełnych zalesiano monokulturami sosnowymi - bez względu na rodzaj siedliska. Poza tym w Puszczy Knyszyńskiej pozostało wiele fragmentów lasu mało przekształconych przez człowieka, co czyni ją bardzo cenną pod względem przyrodniczym.
W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku dla wielu gatunków podniesiono wiek rębności, tzn. minimalny wiek drzewostanów, które można wyciąć (np. dla sosny wynosi on w Puszczy Knyszyńskiej na terenie Parku Krajobrazowego 130 lat). Położono też nacisk na ochronę przyrody: tworzenie rezerwatów przyrody, stref ochronnych wokół gniazd ptaków drapieżnych, wyznaczanie pomników przyrody, lasów wodochronnych, drzewostanów nasiennych i innych. Wszystkie te działania zmierzają do przebudowy drzewostanów i powodują, że Puszcza staje się coraz starsza. Obecnie średni wiek waha się w granicach 50-60 lat, ponad stuletnich jest zaledwie kilka procent.
Przyroda w Puszczy Knyszyńskiej
Pod względem różnorodności środowisk, ilości gatunków zwierząt i roślin jest obszarem wyjątkowym na terenie Polski. O tej wyjątkowości decydują dwa czynniki: pierwszy to swoistość szaty roślinnej Puszczy Knyszyńskiej w stosunku do reszty kraju. Spowodowana jest ona odrębnością klimatyczną północno-wschodniej Polski. Zaznacza się przede wszystkim przejściowy charakter roślinności Puszczy, wyrażający się we wzajemnym przenikaniu elementów środkowoeuropejskich i elementów Europy północno-wschodniej. Drugi czynnik stanowiący o wyjątkowości Puszczy to obecność na tym terenie specyficznego ekotypu sosny zwyczajnej - zwanej sosną "supraską" lub "masztową". Są to obecnie najpiękniejsze i najbardziej okazałe egzemplarze tego gatunku drzewa w kraju, a być może już nawet i w Europie.
Atrakcyjnym mieszkańcem Puszczy Knyszyńskiej jest żubr - największy polski ssak. Założycielem obecnego stada był żubr-byk, który przywędrował tu samotnie prawdopodobnie z Puszczy Białowieskiej w 1969 roku. Na początku XXI wieku liczebność stada szacuje się na około 50 sztuk, które można spotkać między innymi w okolicy Wierzchlesia i Słójki. Poza żubrem spotkać można tutaj jelenia z porożem wysokiej jakości, dzika, sarne i łosia, który przywędrował do puszczy z Bagien Biebrzańskich. Do drapieżników widzianych w okolicznych lasach należą wilki, jenoty, borsuki, wydry, łasiece i rysie.
Film przedstawiający uroki Puszczy Knyszyńskiej |
Edukacja w Puszczy Knyszyńskiej
PKPK organizuje różne konkursy i imprezy ekologiczne, aby poprzez zabawę zachęcić do samodzielnego poznawania przyrody. Niektóre z imprez mają charakter cykliczny i weszły na stałe do kalendarza m.in. "Konkurs Wiedzy o Puszczy Knyszyńskiej" dla uczniów klas 4-6.
W siedzibie Parku znajduje się kilka ekspozycji, które zostały udostępnione do zwiedzania turystom indywidualnym oraz grupom zorganizowanym. Jedną z ciekawszych jest ekspozycji przyrodnicza. Obejrzeć tu można kilkadziesiąt gatunków miejscowej fauny, które można spotkać przemierzając puszczańskie szlaki. Wśród nich są przedstawiciele ssaków, ptaków i bezkręgowców. Dużą grupę wystawową tworzą wypreparowane ptaki, związane ze środowiskiem leśnym i wodnym. Przybliżeniu walorów środowiska kulturowego służy niewielka sala etnograficzna, prezentująca przedmioty codziennego użytku wykonane ręcznie, pochodzące z terenów wiejskich Puszczy Knyszyńskiej. Obejrzeć tu można koło garncarskie, gliniane naczynia m.in. dzbany, misy, dwojaki. Są kołowrotki, elementy warsztatu tkackiego, drewniana brona, nosidła do wody, haftowane makatki, żelazko na węgiel, maselnice itp. Przedmioty te dają nam wyobrażenie o codziennym życiu na wsi, wykonywanych pracach, sposobie przyrządzania posiłków w poprzednim wieku. Obok sali etnograficznej znajduje się niewielka sala akwarystyczna poświęcona środowisku wodnemu, w której obejrzeć można bardzo interesującą makietę źródliska, akwarium ze słodkowodnymi rybami zamieszkującymi rzeki Puszczy Knyszyńskiej m.in. okoniem, karasiem, jazgarzem, płotkami, a także zobaczyć wypreparowaną czaplę polującą na zdobycz. Poszerzeniu wiedzy o najważniejszych obiektach Puszczy czyli o drzewach i krzewach służy sala florystyczna, gdzie wyeksponowano 22 najbardziej pospolite gatunki.
Sala ekspozycyjna |
Sala etnograficzna |
Ważnym elementem w prowadzeniu edukacji środowiskowej na terenie PKPK są ścieżki dydaktyczne, które są doskonałym miejscem do osobistych kontaktów z żywą przyrodą. Przykładowe ścieżki edykacyjne wraz z opisem i długością trasy znajdują się poniżej:
Nazwa ścieżki | Długość ścieżki | Opis ścieżki |
"Dolina Jałówki" | 3 km | Położona w pobliżu Supraśla prowadzi przez leśny rezerwat częściowy Jałówka, wyróżniający się urozmaiconą rzeźbą terenu oraz zasobnością w wodę. Wpływa to na bogactwo poznawanych ekosystemów (leśne, wód płynących, źródliskowe). W miejscach szczególnie interesujących pod względem geomorfologicznym i florystycznym wyznaczono 7 przystanków. Ścieżka jest oznakowana kolorem czerwonym i prawie w całości przebiega po liniach oddziałowych i istniejących drogach. Jej przejście zajmuje przeciętnie 1 godz. |
"Krasne" | 3 km | Ścieżka oferuje obejrzenie okazałych sosen ekotypu supraskiego oraz źródliska typu korytowego. Przebiega częściowo przez rezerwat o tej samej nazwie, a jej początek zlokalizowany jest przy trasie Białystok - Supraśl w miejscowości Krasne. |
"Kopna Góra" | 4 km |
Ścieżka przebiega częściowo przez rezerwat "Woronicza". Poznanie jej najciekawszych walorów umożliwiają tablice informacyjne z opisami. Zapoznać się tu można m.in. z historią leśnej kolejki wąskotorowej, obejrzeć torfowisko niskie, przyjrzeć się śladom żywicowania na sosnach i podziwiać okazały drzewostan nasienny. Równie ciekawe i warte zobaczenia są tereny znajdującego się nieopodal Arboretum - ogrodu botanicznego. Pierwszy tego typu obiekt w północno-wschodniej Polsce. |
Kontakt
Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej im. Prof. Witolda Sławińskiego
„Biały Dworek”
ul. abp. gen. Mirona Chodakowskiego 6
16-030 Supraśl
tel./fax. (85) 7 183 785
e-mail: Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.
Artykuł powstał przy współpracy z Parkiem Krajobrazowym Puszczy Knyszyńskiej.
Tekst i zdjęcia: www.pkpk.pl
« poprzednia | następna » |
---|