Narwiański Park Narodowy został powołany na mocy Rozporządzenia rady Ministrów z dnia 1 lipca 1996 roku. Położony jest w północno-wschodniej Polsce, województwie podlaskim, 30 km na zachód od Białegostoku. Jego granica przecina obszar dwóch powiatów (białostockiego i wysokomazowieckiego) i siedmiu gmin (Choroszcz, Tykocin, Turośń Kościelna, Suraż, Łapy, Kobylin Borzymy, Sokoły).
Park obejmuje obszar doliny Narwi pomiędzy Surażem, a Rzędzianami. W geograficznym ujęciu NPN położony jest w mezoregionie Dolina Górnej Narwi należącym do Niziny Północnopodlaskiej. Granice poprowadzono tak, by obejmowała tylko dolinę rzeki, dlatego 98% powierzchni Parku to grunty silnie uwilgotnione, stale lub okresowo podtapiane. Zdecydowana większość około 5500 ha to nieużytki pozostałe grunty to wody, łąki i pastwiska. Powierzchnia Parku zajmuje 6 810 ha, a jego otulina 15 408 ha.
Przyroda Narwiańskiego Parku
Najważniejszym walorem przyrodniczym jest unikatowy system rzeki Narew, która płynie na tym obszarze wieloma łączącymi i rozdzielającymi się korytami. Dolina Narwi jest również ważną ostoją ptaków wodno błotnych oraz miejscem ich odpoczynku podczas wędrówek. Dwa obszary parku zostały włączone do systemu NATURA 2000 ze względu na swoje walory przyrodnicze.
Narew jest największą rzeką północno-wschodniej Polski o całkowitej długości 484 km, z czego 36 km znajduje się po stronie Białoruskiej. Jej źródła znajdują się w białoruskiej części Puszczy Białowieskiej. Główne dopływami są Supraśl, Biebrza i Pisa (prawostronne) oraz Bug (lewostronny). W granicach Narwiańskiego Parku Narodowego dopływają następujące cieki: Liza, Szeroka Struga, Kowalówka, Awissa, Turośnianka, Czaplinianka i Kurówka. Odcinek objęty najwyższą formą ochrony ma 45 kilometrów i obejmuje dolinę pomiędzy miejscowościami Suraż i Rzędziany. Jego najważniejszym walorem przyrodniczym jest unikatowy charakter rzeki. Ten nietypowy, wielokorytowy system rzeczny nosi nazwę „anastomozujący”.
Rzeka anastomozująca jest reprezentowana przez gęstą sieć różnej szerokości i długości koryt rzecznych, które naprzemiennie łącząc się i rozdzielając, tworzących bardzo skomplikowany labirynt. Elementy, które wyróżniają ten system spośród innych to przede wszystkim tzw. kanałowa budowa koryt oraz ich stabilność boczna. Cechy te oznaczają, że cieki mają znaczną głębokość już przy samym brzegu i stosunkowo płaskie dno, a brzegi są zabezpieczone przed erozją boczną przez zwarty system korzeniowy roślin. Charakterystyczna jest także znaczna głębokość w stosunku do szerokości. Bywa, że odnoga rzeki mająca miejscami 2 metry szerokości może mieć nawet 2-2,5 metra głębokości. Rozdzielanie się istniejącego koryta umożliwia jednoczesne nałożenie się kilku czynników, z których najważniejszy to powtarzające się, regularne i długotrwałe zalewanie doliny, do którego dochodzi co najmniej raz w roku, zazwyczaj wiosną i jest związane z topnieniem śniegów. Często jednak wylewy zdarzają się również latem, głównie w czerwcu lub lipcu, kiedy na skutek znacznych opadów zarośnięte już roślinnością wodną koryta nie są w stanie pomieścić zwiększonej ilości wody. Wylewająca się na brzegi woda, jeżeli długo płynie zalaną doliną, może w niektórych miejscach, np. wzdłuż ścieżek zwierząt do wodopoju, wydrążyć nowe koryta. Wylewaniu się wody na brzegi sprzyjają też zatory lodowe (wiosną) i roślinne (latem). Powodują one spiętrzenie wody w istniejącym korycie i wystąpienie wody na brzeg. Powstające początkowo koryto przejmuje tylko część wody ze starego, a później, jeżeli warunki atmosferyczne są w następnych latach korzystne, doprowadzi z czasem do jego zamarcia i przekształcenia w tzw. starorzecze. Jeżeli jednak nastąpią lata suche, nowo tworzące się koryto zarośnie i nie przejmie wody ze starego cieku. W związku ze zmiennością warunków atmosferycznych, do tworzenia nowych koryt dochodzi stosunkowo rzadko, cały system anastomozujący jest więc trwały i mało zmienny w czasie.
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony dziedzictwa przyrodniczego krajów Unii Europejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy. Na obszarze Narwiańskiego Parku Narodowego dwa obszary zostały włączone do systemu:
- Bagienna Dolina Narwi OSO – PLB 200001 Obszar obejmuje odcinek doliny Narwi o długości około 58 km i szerokości od 300 m do 4 km, między Surażem a Żółtkami. Od Suraża aż do Rzędzian dolina ma naturalny charakter, okresowo zalewanej doliny rzecznej, a Narew jest rzeką wielokorytową. Odcinek ten wypełnia niezwykle bogata mieszanka siedlisk, w której dominują szuwary turzycowe i trzcinowe, zarośla wierzbowe i olsy. Występuje tu co najmniej 28 gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 10 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Spotkać tu można następujące gatunki: bączek, bąk, błotniak stawowy, dubelt, podróżniczek, rybitwa czarna, wodniczka, krwawodziób, rycyk, kszyk, błotniak łąkowy, derkacz, zielonka, cyranka, słowik szary, brzęczka, rokitniczka i trzcinniczek.
- Narwiańskie Bagna PLH 200002 Obejmuje swoim zasięgiem dolinę Narwi pomiędzy miejscowościami Suraż i Rzędziany. Cechą charakterystyczną tego obszaru jest przestrzenne przenikanie się ekosystemów lądowych z ekosystemami wodnymi wynikające z wyjątkowo bogatej sieci koryt rzecznych. Jest to najlepiej zachowany w Polsce przykład rzeki anastomozującej (wielokorytowej). Znajduje się tu 9 rodzajów siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, do najcenniejszych należą: starorzecza, torfowiska i bory bagienne. Stwierdzono tu 11 gatunków zwierząt ujętych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej do której należą: czerwończyk nieparek, strzępotek edypus, minóg ukraiński, piskorz, różanka, koza, boleń, traszka grzebieniasta, kumak nizinny, bóbr, wydra.
- ścieżki przyrodnicze
- zajęcia terenowe i laboratoryjne
- prelekcje i zajęcia dydaktyczne
- prezentacje multimedialne
- ekspozycje przyrodnicze w Kurowie
- wystawy czasowe i fotograficzne
- pracownia do badań hydrobiologicznych wyposażona m.in. w binokulary
- imprezy edukacyjne np. "Biesiada Miodowa" w Kurowie
« poprzednia | następna » |
---|